Nie mamy wpływu na długość życia, ale mamy wpływ na jego szerokość i głębokość (Myron J. Taylor, za B. Chmielowski 2000).
Co to jest życie? To co stanowi o istocie naszego bytu jako takiego, to właśnie życie. Wprawdzie rezerwujemy fenomen życia w odniesieniu do tych zjawisk rzeczywistości, które uczestniczą w swojej reprodukcji, to jednak doszukując się pierwotnego znaczenia życia jako życia możemy stwierdzić, iż jest ono ruchem. Powiadamy, że czegoś jest mniej lub więcej, życia w roślinach jest mniej niż w świecie zwierząt, a u tych mniej niż u ludzi itp. Autentyzm ludzkiego bytowania zawiera w sobie przeżywanie siebie nie jako jakiejś martwej rzeczy, spoczywającej w tym świecie, ale jako rozwijającego się, przekazującego i obdarzającego siebie potencjału egzystencji. Otwarte możliwości, do których człowiek wkracza w ciągu swojego życiowego bytowania, przysługują tej właśnie żywej realności, ludzkiej obecności; nie są jakąś ewentualnością przyszłej rzeczywistości. Możliwość jest i jako taka jest częścią ludzkiej egzystencji (B.Śliwerski, Ontologiczne przesłanki życia i czasu w świetle filozofii wychowania Radima Palouša). Filozofia Radima Palouša to „odpowiedzialność, to zrealizowanie osobistej troski o wgląd w życiowe dobro”. Wychowanie jest dla nas o tyle czymś istotnym, że nasz byt ludzki uczestniczy w bycie drugiego człowieka.
Właśnie czas i literatura pozwoliła mi uporać się ze swoim życiem, dzisiaj mogę powiedzieć kocham życie. Rozdział strony Morzęcin Mały - moje dzieciństwo i okres młodzieńczy - rozpocznę od filozofii Radima Palouša (korzystając z opracowania B.Śliwerskiego), ponieważ pragnę wspominać swoje dzieciństwo spędzone w Morzęcinie Małym z perspektywy minionego czasu, czasu wypełnionego pełnią życia. Przytoczę za cyt. autorem następny akapit. Ruch jest zmianą, ale to nie oznacza, że jest czymś na wzór jakiejś zmiany miejsca przedmiotu w przestrzeni, gdyż tym, co świadczy o ruchu jest np. wzrost czegoś, co odnosimy do jakiejś tożsamości. U człowieka występuje możliwość życia jako subiektywność, jako coś, co odnosi się do zewnętrznych i wewnętrznych przemian JA pod warunkiem tego, co żyje w tych zmianach i tymi zmianami. To, co się porusza w autentycznie (subiektywnie) postrzeganym żuciu, to człowiek sam w sobie. Życie nie przysługuje czemuś, co jest dodatkiem do nie poruszającego się ciała, czy mówiąc wprost, czymś dodanym do martwego ciała. Życiem obdarzone jest całe JA, a nie jego substrat. Czas wiąże się z niezmiennym JA, także z ruchem, a zatem niezmienność mojego JA jest żywa (B. Śliwerski, tamże).
Mówienie, że wszystko jest w czasie, że nie istnieje nic, poza czasem, byłoby zbyt dużą i jednostronną generalizacją. Sam byt, ludzie istnienie jest czasem, to coś, co się odbywa, co żyje. „Jest” implikuje ruch, dążenie, żywy rozwój. Ruch nie jest rozumiany jako zmiana miejsca, ale jako coś żywotnego, uczestniczenie w czasie, w którym byt „realizuje” swoje „jest”. Bycie oznacza bywanie, poddanie się życiowej pielgrzymce, pojawianie się i wyjawianie siebie. Bycie ujawnia się w samorealizacji. Dzięki uczestniczeniu w czasie byt ludzki staje się obywatelem świata… Czas nie jest fenomenem jedynie chronologicznym czy kairologicznym, ale i tym, co umożliwia to zjawisko (czy to typu chronos czy kairos). Cza staje się dla nas ofertą wypełniania losu, współtworzenia i współwypełniania życiowych zadań. Każdemu z nas czas upływa inaczej. Najmniej przejmują się nim małe dzieci, natomiast ludzie dorośli i starsi zatrzymują się w swej refleksji nad czasem, wzdychając jak to było dobrze, kiedy byli młodzi lub kiedy to czasy były spokojniejsze. Nie jeszt to jednak następstwem jakiegoś szczególnego sentymentalizmu, tylko dla współczesnej doby jej istotną cechą jest właśnie ogromna zmienność zdarzeń i procesów. Uniwersalny całokształt światowego dramatu wiąże się z tym, jak dalece każdy z jego aktorów spełni swoją rolę, jak dalece wypełni swoje przesłanie każdy z indywidualnych bytów. Chodzi o to, żeby nie opuścić tego daru wieczności, daru czasu wiecznej otwartości, czasu przeżywania, czasu chronos – skończoności i czasu kairos, czasu wieczności, która nie ma końca (B. Śliwerski, Ontologiczne przesłanki życia i czasu w świetle filozofii wychowania Radima Palouša, [w:] Przestrzeń życiowa i społeczna ludzi starszych. Biblioteka edukacji dorosłych, Łódź 2000).
